تفاوت لاستیک نو و کارکرده در چیست؟ در طول زمان چه تغییراتی در لاستیک خودرو رخ می دهد؟
لاستیک ها یکی از مهم‌ترین بخش‌های خودرو هستند که عملکرد آن‌ها، تأثیر مستقیم بر رانندگی دارد. امروز انواع لاستیکها با کاربری مختلف و قیمت‌های متنوع در بازار وجود دارد تا خریدار در انتخاب لاستیک مناسب، با گزینه‌های زیادی روبرو شود. عملکرد لاستیکهای در طول زمان و صاف شدن رویه‌ی آن، در شرایط مختلف می‌تواند خوب یا بد تعریف شود. در این مقاله قصد داریم به این دو سؤال پاسخ دهیم:
- عملکرد تایرها در طول زمان چه تغییری می‌کند؟
- تفاوت اصلی بین تایر نو و کارکرده چیست؟
عملکرد متفاوت لاستیک در طول زمان
رانندگان باتجربه حتماً متوجه این نکته شده‌اند که پس از استفاده از لاستیکها، چسبندگی و عملکرد آن‌ها در جاده‌ها و آسفالت خشک بهتر می‌شود. این مورد را می‌توان به‌خصوص در کاهش مسافت ترمز و چسبندگی بیشتر لاستیکها در هنگام پیچیدن تهاجمی از نزدیک لمس کرد. اما با بالا رفتن عمر لاستیک و چسبندگی بیشتر روی آسفالت خشک، در مقابل عملکرد لاستیک در مسیرهای بارانی و خیس کاهش پیدا می‌کند.
دلیل اصلی این مورد، صاف شدن رویه و آج لاستیک است؛ با صاف شدن بیشتر لاستیک، در جاده‌های خیس مسافت ترمزگیری بیشتر و قابلیت مانور دادن به‌طرز قابل توجهی کمتر می‌شود. اما دلیل تغییر عملکرد لاستیک در گذر زمان و در مسیرهای مختلف خشک و بارانی چیست؟
بررسی چسبندگی لاستیک
برای درک چسبندگی لاستیک و سطح، باید سه جز‌ء اصلی دخیل در چسبندگی آن را شناسایی کرد:
- کامپاند
- طرح رویه یا آج
- ساختار اصلی
ساختار اصلی لاستیک، شکل کلی لاستیک و نحوه‌ی تعامل آن با برجستگی‌های سطح زمین را مشخص می‌کند. کامپاند نقش مهم‌تری دارد؛ درحقیقت هر چه تماس کامپاند و سطح زمین بهتر باشد، چسبندگی بهتر و در ادامه کنترل بهتر خودرو حاصل خواهد شد.
کامپاند در طول زمان و کارکرد لاستیک تغییری نمی‌کند و بنابراین هم در شرایط بارانی و هم خشک، می‌تواند عملکرد مناسبی داشته باشد. بخش آخر، رویه یا آج لاستیک بوده که مسئولیت اصلی آن، کنار زدن آب روی سطح و ایجاد چسبندگی بیشتر با جاده در شرایط بارانی و نامساعد است.
باتوجه به عملکرد این سه بخش، با ازبین رفتن آج‌ها و صاف شدن رویه‌ی لاستیک، عملکرد آن در سطح خیس کاهش پیدا می‌کند؛ اما با صاف شدن رویه، سطح تماس لاستیک و جاده و انعطاف‌پذیری بیشتر می‌شود که بنابراین در مسیرهای خشک، چسبندگی بیشتری هم شاهد هستیم.
اگر طرفدار مسابقات اتومبیل‌رانی باشید، احتمالاً به لاستیکهای این نوع خودروها دقت کرده‌اید. رویه‌ی لاستیکهای مسابقه‌ای اسلیک (Slick) کاملاً صاف و بدون آج است تا حداکثر تماس ممکن با سطح آسفالت و البته چسبندگی ایجاد شود. برعکس در شارایط بارانی، لاستیکهای آج‌دار با طرح مشابه خودروهای جاده‌ای استاندارد در خودروهای مسابقه‌ای کار گذاشته می‌شود.
طراحی متفاوت لاستیکها
بر اساس گفته‌های مهندسان شرکت مشهور لاستیکسازی میشلن، احتمال تصادف در شرایطی که جاده خیس بوده، در مقایسه با شرایط خشک، چهار برابر بیشتر است. این مورد باتوجه به اینکه چسبندگی لاستیکها و دید راننده در شرایط بارانی کاهش پیدا می‌کند، کاملاً قابل درک است. بنابراین در طراحی لاستیک، باید توجه ویژه‌ای به شرایط بارانی و عملکرد لاستیک در ایجاد چسبندگی بیشتر کرد.
از دست ندهید: کولر خودرو ، ترفندها و ۵ اشتباه رایج
بدون شک لاستیک جدید و نو باید در شرایط بارانی عملکرد خوبی داشته باشد، اما همچنین باید این نکته را هم در نظر داشت که هر لاستیک باید تا کارکرد توصیه شده و پایان عمر، در تمام شرایط عملکرد مطلوب خود را حفظ کند. چه عمر لاستیک توسط تولیدکننده ۵۰ هزار یا ۱۰۰ هزار کیلوکتر توصیه شده باشد، تا آخرین کیلومتر باید چسبندگی در شرایط بارانی حفظ شود. تولیدکنندگان لاستیک برای اطمینان از عملکرد مطلوب محصول خود تا آخرین کیلومترهای کارکرد، از طراحی‌های منحصربه‌فرد در آج‌ها استفاده می‌کنند.
به‌عنوان مثال فرورفتگی آج با طرح قاعده‌ی بزرگ، نقش مهمی در حفظ چسبندگی لاستیک با گذشت زمان در شرایط بارانی دارد. معمولاً در بخش جانبی شیارهای برجسته برای افزایش عملکرد در جاده‌های خیس و کنار زدن آب طراحی می‌شود که با گذشت زمان، این بخش صاف شده و ازبین می‌رود. اضافه کردن طرح‌های زیگزاگ رویه، بخش مهم دیگر برای چنگ زدن لاستیک به آب و تماس مستقیم با سطح زمین است؛ درواقع این طرح‌های زیگزاگی مانند برف‌پاک‌ها عمل می‌کنند.
آج‌های زیگزاگی در برخی لاستیکها به‌صورت عمقی کار نمی‌شوند که همین مورد باگذشت زمان ، باعث کاهش قابل توجه چسبندگی لاستیک در جاده‌های خیس می‌شود. زمانی که افراد خودروی صفر کیلومتر یا دست دوم خریداری می‌کنند، لاستیکها نقش مهمی در حس فرمان‌پذیری و چسبندگی جاده دارند. این نوع لاستیکها با آج‌های زیگزاگی سطحی، بیشتر برای این موارد تولید و با قیمت کمتر عرضه می‌شوند که باگذشت زمان عملکرد خود را از دست می‌دهند.
لاستیکهای باکیفیت‌تر و گران‌تر، از آج‌های زیگزاگی سه‌بعدی برای افزایش مقاومت رویه می‌کنند. اگر آج‌های نازک‌تر عمقی هم به‌مجموعه طرح‌های رویه اضافه شود، سفتی افزایش پیدا می‌کند. اما لاستیکهای با آج نازک‌تر عمقی قیمت بسیار بالاتری از نمونه‌های دیگر دارند؛ برای مثال تفاوت قیمت لاستیک با آج ۰.۲ و ۰.۱ میلی‌متر، به‌دلیل استفاده از ابزارهای دقیق‌تر و گران‌قیمت‌تر، کاملاً قابل توجه است.
با اینکه لاستیکهای ارزان‌قیمت با آج سطحی‌تر و پهن‌تر زودتر عملکرد خود را در جاده‌های خیس از دست می‌دهند، اما حداقل کامپاند تغییری نمی‌کند؛ بنابراین در خرید لاستیک باید به کیفیت کامپاند آن توجه ویژه‌ای شود. میشلن در لاستیکهای خود از ترکیب سیلیسیم دی‌اکسید یا سیلیس (سیلیکا) باکیفیت، برای ایجاد بهترین چسبندگی در شرایط بارانی استفاده می‌کند.
با اینکه سیلیس در کنار زدن آب روی سطح و تماس مستقیم لاستیک و جاده مثبت عمل می‌کند، اما این ماده باید در شکل خالص و باکیفیت استفاده شود. علاوه بر این برای ترکیب سیلیس در لاستیک، باید فرآیند دقیق و حساسی را دنبال کرد؛ تمام این موارد باعث افزایش قیمت یک لاستیک در برابر نمونه‌های دیگر می‌شوند.
باید توجه کرد تأثیر یک ست لاستیک باکیفیت در ترمزگیری، فرمان‌پذیری و جلوگیری از تصادفات غیرقابل انکار است. درواقع با نصب سیستم ترمز افترمارکت گران‌قیمت، اگر لاستیکها مناسب نباشند، هیچ تغییری در رانندگی حس نخواهد شد. باید توجه داشت که لاستیکهای با آج صاف هم پس از کارکرد بیش از حد، کارایی خود را به‌طور کامل از دست می‌دهند.
انتخاب لاستیک مناسب برای شرایط مختلف، کار آسانی نیست و باید عملکرد انواع گوناگون لاستیک در جاده‌های خشک و بارانی تجربه شود؛ بنابراین توصیه می‌شود با توجه به خودرو و جاده‌های محل تردد از تجربه‌ی دیگران برای انتخاب بهترین لاستیک، استفاده کنید.
منبع: zoomit
