خودروسازی در کشورمان صنعتی است که شاید قدمتی به طول نیم قرن دارد؛ طی ۵۰ سال اخیر شرکت‌های مختلفی به شکل‌های گوناگون در کشور به تولید خودرو پرداخته‌اند و شاید شما نیز این اصطلاحات را از زبان متخصصان خودروسازی یا رسانه‌ها شنیده باشید، اما به واقع تفاوت تولید خودرو به روش‌های CKD، CBU و SKD یا خودروهایی که کاملا بومی هستند، در چیست؟
تفاوت خودروی بومی‌ساز با خودروی کاملا وارداتی چیست؟
آیا با واژه‌های CBU ،CKD و SKD روبه‌رو شده‌اید؟ قطعا چنین بوده است! برخی از خودروسازان، خودرو‌هایشان را به‌طور بومی در همان کشوری که می‌خواهند آن‌ها را بفروشند، طراحی و تولید می‌کنند. این شرکت‌ها در چنین مواردی، از عبارت بومی‌ساز (indigenously developed) برای توصیف خودرو‌هایشان استفاده می‌کنند. این کار زمانی مفید است که مراکز تحقیق و توسعه‌ی مناسب و نیروی انسانی آموزش‌دیده در آن کشور موجود باشد.
کشورهایی مثل ایالات متحده‌ی آمریکا، انگلستان، فرانسه، ایتالیا، آلمان، ژاپن، کره‌ی جنوبی، هند و اخیرا چین، نیروی کار آموزش دیده و تأسیسات لازم برای تولید خودرو را دارند. بسیاری از برندهای بین‌المللی تولیدکننده خودرو مراکز تحقیق و توسعه خودشان را در این کشورها راه می‌اندازند. خودروهایی که اینگونه ساخته می‌شوند، بومی‌ساز نامیده می‌شوند. در مقابل، کشورهایی که مراکز تحقیق و توسعه (R&D)، نیروی انسانی آموزش‌دیده و تأسیسات لازم برای خودروسازی را ندارند، خودروها را یا به‌طور کاملا آماده وارد می‌کنند که به چنین خودروهایی، خودروهای کاملا وارداتی گفته می‌شود یا بخشی از فرایند تولید را در کشورهایی که فناوری لازم را دارند، پیش می‌برند.
خودروی CBU چیست؟
واژه CBU خلاصه‌شده‌ی عبارت Completely Built Unit به‌معنای «واحد کاملا ساخته‌شده» است. CBU نوعی فرایند ساخت است که صنعت خودروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این فرایند، یک خودروساز، خودرویی را به‌صورت یک واحد کاملا ساخته‌شده از یک کشور دیگر وارد می‌کند.
در این صورت زمانی‌که خودرو به کشور مقصد می‌رسد، برای فروش نیازی به مونتاژ شدن ندارد. بااین‌حال، ممکن است این خودروها قبل از فروش به مصرف‌کننده، نیازمند بازرسی پیش از تحویل یا PDI در نمایندگی‌ها یا توزیع‌کننده‌ها باشند. بسیاری از خودروسازان از روش CBU که نیازی به تأسیسات خودروسازی یا بازکردن خودرو در کشور مقصد ندارد، استفاده می‌کنند. این شرکت‌ها روش CBU را تا زمانی‌که تأسیسات موردنیاز برای ساخت فرآهم نیاید، ترجیح می‌دهند.
روش CBU فاقد مشکلات کنترل کیفیت در کشور مقصد است و استاندارهای بالای خودرو در هنگام ساخت آن، رعایت می‌شود. بنابراین، مشتریان یک محصول باکیفیت را از خودروساز، تحویل می‌گیرند.
خودروی CKD چیست؟
واژه CKD خلاصه‌شده‌ی عبارت Completely Knocked-Down به‌معنی کاملا قطعه‌قطعه‌شده است. CKD روش دیگری از خودروسازی است که در آن، خودروساز، خودرو را در کشور مبداء کاملا قطعه قطعه کرده و آن را در کشور مقصد، سرهم می‌کند.
در این روش خودروسازان نمی‌توانند این خودروها را بلافاصله به‌عنوان یک خودروی CKD بفروشند. زمانی‌که خودرو به کشور مقصد می‌رسید، باید ادامه ساخت یا سرهم‌کردن آن انجام شود تا به‌صورت یک خودروی CKD دربیاید. چنین خودروهایی پیش از خروج از کارخانه خودروسازی نیازمند نیازمند سرهم‌کردن و بازرسی هستند. به‌علاوه، این خودروها پیش از فروش به مصرف‌کننده نیازمند بازرسی پیش از تحویل یا PDI در نمایندگی‌ها یا توزیع‌کننده نیز هستند.
خودروسازان از روش CKD برای کاهش پرداخت گمرک در کشور مقصد استفاده می‌کنند. خودروسازان خودروها را به شکل قطعاتی کاملا جدا از هم یا کیت‌هایی از قطعات به کشور مقصد وارد می‌کنند. بسیاری از کشورها مالیاتی ۱۰۰ درصدی به ورود کالاهایی مثل خودرو اختصاص می‌دهند، بنابراین، قیمت خودرو در این کشورها دوبرابر می‌شود.
اما وقتی که خودرو به‌صورت واحدهایی کاملا قطعه‌قطعه‌شده وارد کشور می‌شود، مالیات گمرک، بسیار پایین‌تر خواهد بود، زیرا خودروسازان با داشتن یک خط تولید در کشور مقصد، اشتغال‌زایی می‌کنند. بنابراین، CKD یکی از محبوب‌ترین روش‌های خودروسازان در سرتاسر جهان است.
مالیات ورود خودروهای کاملا ساخته‌شده به بسیاری از کشورها، بسیار بیشتر از ورود قطعات خودروها است
خودروی SKD چیست؟
واژه SKD خلاصه‌شده‌ی عبارت Semi Knocked-Down به‌معنی نیمه قطعه‌قطعه‌شده است. SKD روش دیگری از خودروسازی است که در آن یک خودرو را تا حدی ولی نه به‌طور کامل، در کشور مقصد قطعه‌قطعه و آن را در کشور دیگری سرهم می‌کند.
سازندگان نمی‌توانند این خودروها را بلافاصله پس از ورود به کشور مقصد به‌عنوان یک خودروی SKD بفروشند و زمانی‌که خودرو به کشور مقصد می‌رسید، باید ادامه ساخت یا سرهم‌کردن آن انجام شود تا به‌صورت یک خودروی SKD دربیاید. چنین خودروهایی پیش از خروج از کارخانه خودروسازی نیازمند نیازمند سرهم‌کردن، بازرسی، کنترل کیفیت و تست هستند. به‌علاوه، این خودروها پیش از فروش به مصرف‌کننده نیازمند بازرسی پیش از تحویل یا PDI در نمایندگی‌ها یا توزیع‌کننده نیز هستند.
خودروسازان از روش SKD نیز برای کاهش پرداخت گمرک در کشور مقصد استفاده می‌کنند. بسیاری از کشورها مالیاتی ۱۰۰ درصدی به ورود کالاهایی مثل خودرو اختصاص می‌دهند، بنابراین، قیمت خودرو در این کشورها دوبرابر می‌شود. مالیات خودروهای SKD کمتر از خودروهای CBU است. بنابراین SKD نیز یک روش محبوب در بین خودروسازان در سراسر دنیا است.
خودروی BUX چیست؟
واژه BUX، خلاصه‌شده‌ی عبارت Built-Up for Export به‌معنی ساخته‌شده برای صادرکردن است. خودروسازان از عنوان KDX یا Knocked Down for eXport به‌معنی صادرات قطعه‌قطعه، برای هر دو نوع خودروهای KD، یعنی CKDها و SKDهای کامل‌شده و کامل‌نشده استفاده می‌کنند.
خودروسازان به خودروهایی که در کشور مقصد سرهم شده و به‌صورت کامل به بازار مقصد صادر شده باشند، BUX یا Built-Up for eXport به‌معنی ساخته‌شده برای صادرکردن می‌گویند.
تأسیس و نگه‌داری کارخانه‌های تولیدی که کیت‌های قطعات را سرهم می‌کنند، هزینه‌ی کمتری دارد زیرا چنین کارخانه‌هایی نیازمند تجهیزات رباتیک پیشرفته و نیروی کار بسیار ماهر که نسبت به کشور مبدا بسیار ارزان‌تر است، نیستند.
چنین کارخانه‌هایی برای تولید ارزان‌قیمت نیز مناسب هستند. مفهوم CKD به خودروسازان کمک می‌کند تا در بازارهای در حال توسعه در یک فرایند تولیدی خاص، متخصص شوند. در مقابل، شرکتی که کیت‌های CKD صادر می‌کند، بازارهای جدیدی برای خودش پیدا می‌کند که بدون استفاده از این روش، امکان دسترسی به آن بازارها وجود ندارد.
مثال‌های رایج
بسیاری از خودروسازان از روش‌های بالا برای غلبه بر محدودیت‌ها در کشورهای خاص استفاده می‌کنند. خودروسازی هندی ماهیندرا (Mahindra) از سال ۱۹۴۷ فعالیتش را با سرهم‌کردن کیت‌های CKD جیپ شروع کرد.
ماهیندرا فعالیت‌هایش را تا ساخت خودروهای جیپ بومی دارای سطح بالایی از قطعات بومی‌ساز، تحت لیسانس شرکت کایسر جیپ و سپس تحست لیسانس آمریکن موتورز (AMC) گسترش داد.
مونتاژ کردن خودرو به شرکت‌های خودروسازی کمک می‌کند تا تجربه و تخصص لازم را برای تولید خودروهای بومی‌ساز پیدا کنند
شرکت لوتوس کارز برای پرداخت نکردن مالیات خرید انگلستان که به فروش خودروهای کاملا سرهم‌شده اختصاص داشت، خودروی لوتوس سون را در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی، به‌صورت CKD می‌فروخت. تا سال ۱۹۵۹ محصولات شرکت بریتیش موتور مثل مینی در چندین بازار بین‌المللی به‌صورت CKD وارد شده یا سرهم می‌شدند.
کارخانه مونتاژ خودروی هالیفاکس ولوو که در سال ۱۹۶۳ تأسیس شد، خودروهای سوئدی را به شکل CKD برای مصرف‌کنندگان در آمریکای شمالی مونتاژ می‌کرد. دایملر ای جی (Daimler AG) یک کارخانه مونتاژ CKD در کارولینای جنوبی بود که ون‌های اسپرینتر مرسدس بنز را برای فروش در ایالات متحده و کانادا مونتاژ می‌کرد. آن‌ها علاوه بر مرسدس بنز، این کار را در مورد فریت‌لاینر (Freightliner) و دوج (Dodge) نیز انجام می‌دادند تا گمرک ۲۵ درصدی واردات کامیون‌های سبک که «مالیات جوجه» معروف بود را دور بزنند.
