اواسط اردیبهشت امسال بود که یک بار دیگر برای پلتفرم‌های آگهی تصمیم گرفته شد تا قیمت‌های خودرو و مسکن را نمایش ندهند. حالا و نزدیک به دو ماه پس از این اتفاق، سوال مهم اینجاست که آیا چنین تصمیمی در کنترل بازار موفق بوده است؟
پلتفرم «باما» که به شکل تخصصی در حوزه خودرو فعال است، بررسی‌های دقیقی را روی قیمت شش مدل خودرو انجام داده، روند تغییر قیمت را پایش کرده و آن را در اختیار کاریرا قرار داده است. بیایید ببینیم قیمت ۶ مدل خودروی محبوب بازار چه تغییری داشته است.
تغییر روند قیمت‌ها از اسفند تا امروز
بازار خودروی کشور معمولاً هر سال از اسفند تا اردیبهشت دست‌خوش تحول‌های بسیاری می‌شود. بخشی از این تحول مربوط به خرید خودرو برای سفرهای نوروزی است و در دو ماه ابتدایی سال نیز معمولاً تورم سال جدید بر قیمت‌ها اثر می‌گذارد.
در سال ۹۸ و ۹۹ اما تحول‌های این چند ماه کلیدی برای بازار خودرو یک متغیر دیگر هم داشت که حذف شدن قیمت‌ها در اردیبهشت بوده است. باما در گزارشی که در اختیار کاریرا قرار داده، شش خودروی پژو ۲۰۶ تیپ ۵ به همراه ساندرو استپ وی، پژو ۲۰۰۸ به همراه سراتو مونتاژ و نهایتا مزدا ۳ جدید را در کنار جک اس ۵ قرار داده تا مشخص شود از ابتدای اسفند ۹۸ تا ۷ تیر ۹۹ چه اتفاقاتی در بازار خودروی کشور برای این شش خودروی پرطرفدار افتاده و آیا حذف قیمت‌ها نتیجه‌بخش بوده است یا خیر.
نکته کلیدی و بسیار مهمی که باید به آن توجه کرد این است که باما به کاریرا می‌گوید که این قیمت‌ها، پایین‌ترین قیمت‌هایی بوده‌اند که در ارزیابی ۵ ماه اخیر در نمودار جای گرفته‌اند.
مقایسه قیمت پژو ۲۰۶ تیپ ۵ با ساندرو استپ وی
بیایید با دو خودروی بسیار پرطرفدار بازار و سابقا قابل دسترس برای قشر گسترده‌ای از جامعه شروع کنیم. قیمت اسنپ وی در بخش سمت راست و قیمت ۲۰۶ تیپ ۵ در بخش سمت چپ قابل مشاهده است. این نمودار نشان می‌دهد که در اسفند ماه، استپ وی با حدود قیمتی ۲۷۰ میلیون تومان و پژو ۲۰۶ تیپ ۵ با قیمت حدودی ۱۳۰ میلیون تومان، تقریبا دوره کم هیجانی را سپری کرده‌اند.
سپس در تعطیلات نوروز این قیمت‌ها تا حدی کاهش داشته‌اند اما از اواخر فروردین، قیمت‌ها دوباره افزایشی می‌شود. پژو به مرز ۱۶۰ میلیون می‌رسد و ساندرو از مرز روانی ۳۰۰ میلیون عبور می‌کند. این تقریبا همان جایی است که دستور عدم نمایش قیمت‌ها به پلتفرم‌ها صادر می‌شود.
پس از حذف قیمت‌ها، بهای خودرو برای حدود یک ماه نسبتا کاهشی می‌شود. این موضوع نه به خاطر حذف قیمت‌ها بلکه حاصل عوامل دیگری است که در ادامه به تک‌تک آن‌ها می‌پردازیم. اما در نهایت می‌بینیم که از اواخر خرداد ماه قیمت‌ها افزایش شدیدی دارند و در پایان خط زمانی این گزارش یعنی ۹ تیر ماه، پژو به ۱۷۰ میلیون نزدیک می‌شود و ساندرو هم در حال نزدیک شدن به ۳۲۰ میلیون تومان بوده است.
مقایسه قیمت پژو ۲۰۰۸ با سراتو مونتاژ
شاید در نمودار قبلی اینطور به نظر می‌رسید که حذف قیمت‌ها تاثیر چندانی نداشته و حالا دوباره قیمت به همان مرزی رسیده که در اردیبهشت ماه بوده. اما وقتی یک کلاس بالاتر می‌آییم و به سراغ خودروهای با امکانات‌تری می‌رویم، تفاوت معنادارتر می‌شود.
در اسفند ماه پژو ۲۰۰۸ میانگین قیمت ۴۲۰ تا ۴۳۰ میلیون تومان را تجربه کرده و سراتو نیز حدود قیمت ۴۵۰ میلیون داشته. سپس افت قیمت را در اوایل فروردین شاهد هستیم اما باز هم در میانه اردیبهشت، قیمت‌ها به دلایل مختلف اوج پیدا کردند. اگرچه برای حدود یک ماه روند قیمت‌ها کاهشی می‌شود اما باز هم از نیمه خرداد تا ۷ تیر ماه، می‌بینیم که قیمت‌ها افزایش شدیدی داشته‌اند و این در حالیست که قیمتی هم در پلتفرم‌ها به نمایش کشیده نمی‌شود.
در ۹ تیر ۹۹، کف قیمت پژو ۲۰۰۸ به حدود ۵۲۰ میلیون تومان رسیده است در حالی که سراتو مونتاژ دقیقا روی مرز ۵۵۰ میلیون تومان قرار دارد.
مقایسه قیمت مزدا ۳ جدید و جک اس ۵
جک اس ۵ که به راحتی می‌توان گفت محبوب‌ترین خودروی چینی در بازار ایران است، در تاریخ ۹ تیر ماه کف قیمت ۴۴۰ میلیون تومان را تجربه کرده. این خودرو در ۳۰ بهمن ماه ۳۶۰ میلیون تومان داشته و در اوج گرانی اردیبهشت که باعث حذف قیمت‌ها شد، ارزشی حدود ۴۰۰ میلیون داشت.
از سوی دیگر مزدا ۳ جدید که یکی از محبوب‌ترین خودروهای ژاپنی حاضر در بازار ایران است، حالا حدود ۶۸۰ میلیون تومان در ارزان‌ترین حالت فروخته می‌شود. این خودرو در ۳۰ بهمن ۹۸، ارزشی ۵۱۳ میلیون تومانی داشته و قبل از برداشته شدن قیمت‌ها نیز ارزش آن به حدود ۶۲۰ میلیون تومان رسیده بود.
در یک نگاه: اتفاقات بازار خودرو در سال ۹۹
بعید است افرادی که دستور حذف قیمت‌ها را داده‌اند آگاه نباشند که این روزها دیگر مشکل از «فضای مجازی» نیست و اتفاقات دنیای واقعی در تکرار دوباره‌ی تجربه‌های ناموفق اثر گذارند. بیایید به شکل دقیق‌تری این تجربه را مرور کنیم و ببینیم در چند ماه ابتدایی سال ۹۹ دقیقا در بازار خودرو چه اتفاقات اثرگذاری بر قیمت افتاد.
۱۷ اردیبهشت: حذف قیمت‌ها
در ۱۷ اردیبهشت ماه امسال در پی دستور قضایی، قیمت از پلتفرم های ثبت آگهی خودرو حذف شد. در اردیبهشت ماه سال ۹۸ نیز پلتفرم‌های ثبت آگهی با چنین دستوری مواجه شده بودند؛ اتفاقی که باعث شده بود بازار وارد یک وضعیت خاکستری شود و که هیچ‌کس تکلیفش برای ۳ ماه مشخص نباشد. امروز دقیقا همان اتفاق در حال تکرار شدن است.
۲۱ اردیبهشت: اولتیماتوم
در ۲۱ اردیبهشت ماه در پی اولتیماتوم ۲۴ ساعته وزیر صمت به سازمان حمایت و ستاد تنظیم بازار برای ساماندهی بازار خودرو، و پس از آن ورود مستقیم رئیس جمهور که به عزل وزیر صمت انجامید، بازار تحت فضاسازی‌هایی به طور موقت شیب منفی ملایمی به خود گرفت.
حد مجاز ۱۰ درصدی؛ آغاز رکود
پس از جلسات متعدد ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت و اعلام افزایش قیمت سال جدید خودروسازان و اعلام حد مجاز قیمت‌های معامله در سطح بازار تا ۱۰ درصد بالاتر از قیمت‌های اعلام شده و به دلیل اختلاف فاحش آن با قیمت‌های معاملاتی، بازار برای مدت محدودی به رکود رفت.
سرپرست جدید وزارت صمت؛ شیب نزولی قیمت‌ها
با انتصاب «حسین مدرس خیابانی» به عنوان سرپرست وزارت صمت، و انعکاس گسترده اخبار پیش فروش ایران خودرو و سایپا، برای مدت محدودی قیمت‌ها در بازار شیب نزولی به خود گرفت.
۷ میلیون ثبت نام کننده، ۲۵ هزار خودرو
با اعلام نتایج قرعه کشی در ۱۷ خرداد برای ۲۵ هزار خودرو ارائه شده از سوی خودروسازان داخلی که ۷ میلیون نفر نیز در این قرعه‌کشی ثبت نام کرده بودند، بار دیگر شکاف شدید عرضه و تقاضا و محدودیت توان تولید خودروسازان داخلی بیش از پیش نمایان شد و از همان روز قیمت‌ها دوباره روندی صعودی به خود گرفت.
اثر مستقیم ارز بر خودرو
رشد قیمت ارز در یک ماه اخیر، مانند همیشه بر خودرو که در ایران کالایی سرمایه‌ای محسوب می‌گردد اثر مستقیم گذاشت به طوری که قیمت تمام خودروها در بازار از نقطه اوج قیمت‌ها در اردیبهشت ماه نیز فراتر رفته است.
و حالا «دلال‌ها در خفا ادامه می‌دهند»
رییس اتحادیه نمایشگاه‌داران اخیرا اعلام کرده که حذف قیمت‌ها از سایت‌های آگهی نتیجه‌ای نداشته و اتفاقا باعث شده است تا دلال‌ها در خفا به کار خود ادامه دهند. «سعید موتمنی» به کاریرا گفته:
«حذف قیمت خودرو در سایت‌های اینترنتی تاثیری در کنترل این فضا نداشته و برعکس باعث شده دلالان در خفا به کار خود ادامه دهند، لذا باید اقدامات جدی‌تری در این خصوص انجام شود. بازار خودرو فعلا بلاتکلیف است و نمی‌دانیم مسئولان چه اقداماتی برای کنترل قیمت‌ها مدنظر دارند، اما حداقل اگر نرخ دلار کاهش یابد و خودروی بیشتری عرضه شود، بازار آرام‌تر از این روزها خواهد شد.»
بازار خودروی ایران حالا در حال حرکت در یک جاده‌ی غیرشفاف است؛ مسیری که بیشتر از هر چیز، به ضرر مصرف‌کننده واقعی خواهد بود. در حال حاضر این مردم هستند که از شرایط فعلی آسیب می‌بینند و برای تهیه نیاز خود مجبورند از فضاهای غیر رسمی‌تری برای تعامل با فروشندگان استفاده کنند که کنترل آن در اختیار کسی نیست. شاید یک سال پیش برخی دلال‌ها از پلتفرم‌های آگهی سواستفاده می‌کردند اما واقعیت این است که پلتفرم‌های آگهی نیز در یک سال اخیر اقدامات مختلفی داشته‌اند تا حرکت دلال‌ها را در بستر خود متوقف یا کم‌رنگ کنند. امروز ولی عدم نمایش قیمت در این سایت‌ها، بهترین فرصت است برای کسانی که به بازاری غیرشفاف و مبهم علاقه دارند.
